
15 september 2009 | Literair Café Helmond
Door Martin Thijssen
Pieter Steinz (1963), chef literatuur NRC Handelsblad, opende het nieuwe seizoen van het Literair Café Helmond. De avond werd, na een korte inleiding over zijn boeken, gevuld met een gedegen voordracht over de Nobelprijs.
Zijn boeken, zo vertelde Steinz, waren vooral antwoorden op wensen van lezers. Zo is de Lezen & etcetera- gids er als je na het lezen van een boek op zoek bent naar soortgelijke boeken. Lezen op locatie is geschreven als je, bijvoorbeeld op vakantie in de Provence, ook iets over je vakantieplek wilt lezen. En Het web van de wereldliteratuur is een introductie voor ‘beginnende lezers’.
Steinz beschrijft wat de uitreiking van de Nobelprijs aan spanning voor zijn krant betekent. Op de eerste of tweede donderdag van oktober wordt om een uur `s middags de winnaar bekend gemaakt. Het NRC, als avondkrant, gaat echter om precies half twee `s middags naar de drukpers. Een stuk van achthonderd woorden schrijven in een half uur is ondoenlijk. Dus bereidt de redacteur literatuur al maanden van te voren op basis van vage gegevens stukken voor over mogelijke winnaars. Maar Peter Steinz verklapt een ‘geheim’. NRC had van 1993 tot 1998 een deep throat in Stockholm. Een avond tot enkele uren van tevoren kreeg de krant de naam van de vermoedelijke laureaat door. Maar na 1998 hield het op en dus is de spanning weer terug.
Wie maakt de keuze? Er is een Nobelprijscomité waarvan de leden voor het leven worden benoemd. Het comité luistert vooral naar de stem van eerdere winnaars. Europa is lang favoriet geweest. Pas in 1998 kwam er met de keuze van Egyptenaar Mafouz een belangrijke doorbraak.
Over de criteria is weinig bekend. Het moet een levende auteur zijn. Het werk moet een zeker optimisme uitstralen. Te veel seks lijkt niet goed. “Het comité is preuts.” En van een politieke keuze is niet iedereen gediend.
Harry Mulisch heeft ooit opgemerkt dat de lijst van degenen die het niet zijn geworden, fraaier is dan die van de winnaars. En dat lijkt ook zo. De namen die bij de winnaars ontbreken zijn bijvoorbeeld: Zola, Tolstoi, Ibsen, James, Proust, Joyce, Woolf, Achmatova, Greene .(Kafka ook, maar zijn grote werk is pas na zijn dood uitgegeven). En de Nederlandstalige literatuur? Zowel Huizinga als Claus stonden ooit bij de laatste twee.
En wie komt er nu nog binnen het Nederlandse taalgebied in aanmerking? Steinz noemt Hella Haase, Cees Nooteboom en Harry Mulisch Maar op basis van statistische gegevens zou het dit keer een vrouw van drieënzestig moeten zijn met De Maagd als sterrenbeeld, een essayiste met als taal het Hindi. Steinz’ eigen voorkeuren: Australië: Peter Carrey, Afrika: Antjie Krogt, Amerika: Vargas Llosa en Philip Roth, Azië: Salman Rushdie, Europa: Milan Kundera, Nederland Hella Haasse. “Maar het blijft een tombola.” Het was een boeiende voordracht. Jammer dat Steinz slechts één vraag kon beantwoorden omdat hij de trein moest halen.
Martin Thijssen